مبطلات نماز
مساله 1135 - دوازده چيز نماز را باطل مي كند و آنها را مبطلات مي گويند: اول - آنـكه در بين نماز يكي از شرطهاي آن از بين برود, مثلا در بين نماز بفهمد لباسش كه ساتر است غصبي است .
دوم - آنـكـه در بـين نماز عمدا يا سهوا يا از روي ناچاري , چيزي كه وضو يا غسل را باطل مي كند پـيـش آيد, مثلا بول از او بيرون آيد, ولي كسي كه نمي تواند از بيرون آمدن بول و غائط خودداري كـنـد, اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود, چنانچه به دستوري كه در احكام وضوگفته شد, رفتار نمايد نمازش باطل نمي شود, و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود, در صورتي كه به دستور استحاضه رفتاركرده باشد, نمازش صحيح است .
مـسـاله 1136 - كسي كه بي اختيار خوابش برده , اگر نداند كه در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن , بايد نمازش را دوباره بخواند.
مساله 1137 - اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و شك كند كه بعد از نماز بوده , يا در بين نماز يـادش رفته كه مشغول نماز است و خوابيده ,نمازش صحيح است , و اگر احتمال دهد خوابش در اثناء نماز عمدا و با التفات به نماز بوده , بايد دوباره بخواند.
مساله 1138 - اگر در حال سجده از خواب بيدار شود وشك كند كه در سجده آخر نماز است يا در سـجـده شكر, چنانچه بداند كه بي اختيارخوابش برده بايد آن نماز را دوباره بخواند, واگر بداند به اخـتـيـار خودش خوابيده و احتمال دهد كه از روي غفلت در سجده نماز خوابيده نمازش صحيح است .
سوم از مبطلات نماز آن است كه دستها را به قصد اينكه جزو نماز باشد روي هم بگذارد, و اگر به اين قصد نباشد بلكه به عنوان ادب در نمازباشد نمازش صحيح است و لكن كار حرام كرده است .
مـسـالـه 1139 - هرگاه از روي فراموشي يا ناچاري يا تقيه يا براي كار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن , دستها را روي هم بگذارداشكال ندارد.
چهارم از مبطلات نماز آن است كه بعد از خواندن حمد در صورتي كه قصد دعا ننمايد و يا به قصد ايـنـكـه جـزو نـمـاز باشد, آمين بگويد, ولي اگر فقطبه قصد دعا يا اشتباها يا از روي تقيه بگويد, نمازش باطل نمي شود.
پـنـجم از مبطلات نماز آن است كه عمدا يا از روي فراموشي پشت به قبله كند, يا بطرف راست يا چپ قبله برگردد, بلكه اگر عمدا به قدري برگردد كه نگويند رو به قبله است , اگرچه به طرف راست يا چپ نرسد, نمازش باطل است .
مـسـالـه 1140 - اگـر عـمدا يا سهوا سر را به قدري بگرداند كه مواجه طرف راست يا چپ قبله يا بـيـشـتـر بـاشـد, نـمازش باطل است , ولي اگر سر راكمي بگرداند كه نگويند روي خودرا از قبله گـردانـده , عمدا باشد يا اشتباها, نمازش باطل نمي شود, و اگر به مقداري برگرداند كه بگويند روي خـود را از قـبله برگردانده است ولي به حد راست يا چپ قبله نرسيده باشد, در اين صورت چنانچه روگرداندن عمدي باشد نماز باطل است , واگر سهوي باشد نماز صحيح است .
ششم از مبطلات نماز آن است كه عمدا كلمه اي بگويد كه يك حرف يا بيشتر باشد, اگرچه معني هم نداشته باشد.
مـسـاله 1141 - اگر سهوا كلمه اي بگويدكه يك حرف يابيشتر دارد,اگرچه آن كلمه معني داشته باشد نمازش باطل نمي شود, ولي لازم است بعد از نماز سجده سهو بجا آورد چنانكه خواهد آمد.
مـسـالـه 1142 - سـرفـه كردن , آروغ زدن و آه كشيدن يا اشاره كردن در نماز اشكال ندارد, ولي گفتن آخ و آه و مانند اينها اگر عمدي باشد, نمازرا باطل مي كند.
مساله 1143 - اگر كلمه اي را به قصد ذكر بگويد مثلا به قصد ذكر بگويد (( اللّه اكبر )) و در موقع گـفتن آن , صدا را بلند كند كه چيزي را به ديگري بفهماند, اشكال ندارد, بلكه اگر به قصد اينكه چيزي به كسي بفهماند كلمه اي را به قصد ذكر بگويد اشكال ندارد.
مـساله 1144 - خواندن قرآن در نماز, غير از چهار آيه اي كه سجده واجب دارد و در احكام جنابت گـفـته شد, و نيز دعا كردن در نماز اشكال ندارد, ولي احتياط مستحب آن است كه به غير عربي دعا نكند.
مـسـالـه 1145 - اگـر چيزي از حمد و سوره و ذكرهاي نماز را عمدا يا احتياطا چند مرتبه بگويد اشكال ندارد.
مـسـالـه 1146 - در حـال نماز, انسان نبايد به ديگري سلام كند, واگر ديگري به او سلام كند, بنابر احـتـيـاط واجـب بايد همانطور كه او سلام كرده ,جواب دهد, مثلا اگر گفته (( سلام عليكم )) جـواب بـگـويـد (( سـلام عـليكم )) ولي در جواب (( عليكم السلام )) هر صيغه اي كه مي خواهد مي تواندبگويد.
مـسـالـه 1147 - انـسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فورا بگويد, و اگر عمدا يا از روي فـرامـوشـي جواب سلام را به قدري طول دهد كه اگر جواب بگويد, جواب آن سلام حساب نشود, چنانچه در نماز باشد, نبايد جواب بدهد و اگر در نماز نباشد, جواب دادن واجب نيست .
مـساله 1148 - بايد جواب سلام را طوري بگويد كه سلام كننده بشنود, ولي اگر سلام كننده كر بـاشـد يـا سـلام داده و تـند رد شود چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد كافي است , و چنانچه سلام را در نامه يا با سفارش شخصي بفرستد جواب واجب نيست .
مـسـاله 1149 - واجب نيست كه نمازگزار جواب سلام را به قصد دعا بگويد يعني از خداوند عالم براي كسي كه سلام كرده سلامتي بخواهد,بلكه به قصد تحيت نيز بگويد مانعي ندارد.
مـسـالـه 1150 - اگـر زن يـا مـرد نامحرم يا بچه مميز يعني بچه اي كه خوب و بد را مي فهمد به نمازگزار سلام كند, نمازگزار بايد جواب او را بدهد,ولي در سلام زن كه (( سلام عليك )) بگويد بـايد بگويد (( سلام عليك )) و كاف را زير و زبر و پيش ندهد, و بعيد نيست در صورتي كه كاف را زن با زبر گفته در جواب با زير بگويد عيبي نداشته باشد.
مساله 1151 - اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد, معصيت كرده ولي نمازش صحيح است .
مـساله 1152 - اگر كسي به نمازگزار غلط سلام كند, به طوري كه سلام حساب نشود, جواب او واجب نيست .
مـساله 1153 - جواب سلام كسي كه از روي مسخره يا شوخي سلام مي كند, و جواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صورتي كه ذمي نباشند, واجب نيست , واگر ذمي باشند بنابر احتياط واجب به كلمه (( عليك )) اكتفا شود.
مـسـاله 1154 - اگر كسي به عده اي سلام كند, جواب سلام او بر همه آنان واجب است , ولي اگر يكي از آنان جواب دهد كافي است .
مـسـالـه 1155 - اگر كسي به عده اي سلام كند و كسي كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد, باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است .
مـساله 1156 - اگر به عده اي سلام كند و كسي كه بين آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه ,نبايد جواب بدهد, و همچنين است اگر بداند قصد او را هم داشته ولي ديگري جواب سلام را بدهد, اما اگر بداند قصد او را هم داشته و ديگري جواب ندهد, بايد جواب او را بگويد, و قبل از آنكه ديگري جواب دهد او جواب بگويد مانعي ندارد.
مـساله 1157 - سلام كردن مستحب است و خيلي سفارش شده است كه سواره به پياده و ايستاده به نشسته و كوچكتر به بزرگتر سلام كند.
مساله 1158 - اگر دو نفر با هم به يكديگر سلام كنند, بنابر احتياط واجب بايد هر يك جواب سلام ديگري را بدهد.
مـسـالـه 1159 - در غـيـر نماز, مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد, مثلا اگر كسي گفت (( سلام عليكم )) در جواب بگويد (( سلام عليكم ورحمة اللّه )).
هـفتم از مبطلات نماز, خنده با صدا و عمدي است , و چنانچه عمدا بي صدا يا سهوا با صدا بخندد, ظاهر اين است كه نمازش اشكال ندارد.
مساله 1160 - اگر براي جلوگيري از صداي خنده حالش تغيير كند, مثلا رنگش سرخ شود, بهتر آن است كه نمازش را دوباره بخواند.
هـشـتم از مبطلات نماز بنابر احتياط آن است كه براي كار دنيا عمدا با صدا گريه كند, و احتياط واجب آن است كه براي كار دنيا بي صدا هم گريه نكند, ولي اگر از ترس خدا يا براي آخرت گريه كند, آهسته باشد يا بلند اشكال ندارد بلكه از بهترين اعمال است .
نـهـم از مـبطلات نماز, كاري است كه صورت نماز را بهم بزند, مثل دست زدن و به هوا پريدن و مانند اينها, عمدا باشد يا از روي فراموشي , ولي كاري كه صورت نماز را بهم نزند, مثل اشاره كردن با دست اشكال ندارد.
مـسـالـه 1161 - اگـر در بـين نماز به قدري ساكت بماند كه نگويند نماز مي خواند, بنابر احتياط نمازش را بعد از تمام كردن اعاده كند.
مـسـالـه 1162 - اگـر در بين نماز كاري انجام دهد, يا مدتي ساكت شود و شك كند كه نماز بهم خورده يا نه , بنابر احتياط نماز را تمام كرده ودوباره بخواند.
دهـم از مـبـطـلات نـماز, خوردن و آشاميدن است كه اگر در نماز طوري بخورد يا بياشامد كه نـگـويـنـد نـمـاز مـي خواند, عمدا باشد يا از روي فراموشي , نمازش باطل مي شود, ولي كسي كه مي خواهد روزه بگيرد, اگر پيش از اذان صبح , نماز مستحبي بخواند و تشنه باشد, چنانچه بترسد كه اگر نماز را تمام كند صبح شود, در صورتي كه آب روبروي او در دو سه قدمي باشد مي تواند در بين نماز آب بياشامد, اما بايد كاري كه نماز را باطل مي كند, مثل رو گرداندن از قبله انجام ندهد.
مـسـاله 1163 - اگر بواسطه عملي , موالات نماز بهم بخورد, يعني طوري شود كه نگويند نماز را پشت سر هم مي خواند, بنابر احتياط واجب بايد نماز را بعد از تمام كردن دوباره بخواند.
مساله 1164 - اگر در بين نماز, غذائي را كه در دهان يا لاي دندانها مانده فرو ببرد, نمازش باطل نـمي شود, و نيز اگر قند يا شكر و مانند اينهادر دهان مانده باشد و در حال نماز كم كم آب شود و فرو رود اشكال ندارد.
يـازدهـم از مـبـطـلات نماز, شك در ركعتهاي نماز دو ركعتي يا سه ركعتي , يا در دو ركعت اول نمازهاي چهار ركعتي است , در صورتي كه نمازگزاردر حال شك باقي باشد, يا مقداري از نماز را در حال شك بجا آورد.
دوازدهـم از مـبـطـلات نماز آن است كه ركن نماز را عمدا يا سهوا كم يا زياد كند, يا چيزي را كه ركـن نـيـسـت عمدا كم يا زياد نمايد, و در مساله ( 951 ) گذشت كه زيادي تكبيرة الاحرام سهوا مبطل نماز نيست .
مساله 1165 - اگر بعد از نماز شك كند كه در بين نماز كاري كه نماز را باطل مي كند انجام داده يا نه , نمازش صحيح است .
چيزهائي كه در نماز مكروه است
مـسـالـه 1166 - مـكروه است در نماز صورت را كمي به طرف راست يا چپ بگرداند به طوري كه نـگويند روي خود را از قبله گردانده , و الا نماز باطل است چنانكه گذشت .
و نيز مكروه است در نـمـاز چـشـمـهـا را هم بگذارد يابه طرف راست وچپ بگرداند, و با ريش و دست خودبازي كند, وانـگشتها را داخل هم نمايد, و آب دهن بيندازد, و به خط قرآن يا كتاب يا خط انگشتر نگاه كند.
و نـيـز مكروه است , موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذكر براي شنيدن حرف كسي ساكت شود, بلكه هر كاري كه خضوع و خشوع را از بين ببرد مكروه مي باشد.
مـساله 1167 - موقعي كه انسان خوابش مي آيد و نيز موقع خودداري كردن از بول و غائط, مكروه است نماز بخواند, و همچنين پوشيدن جوراب تنگ كه پا را فشار دهد مكروه مي باشد.
و غير از اينها مكروهات ديگري هم در كتابهاي مفصل گفته شده است .
مواردي كه مي شود نماز واجب را شكست مـساله 1168 - شكستن نماز واجب از روي اختيار بنابر احتياط واجب حرام است , ولي براي حفظ مال و جلوگيري از ضرر مالي يا بدني مانعي ندارد.
مـسـاله 1169 - اگر حفظ جان خود انسان يا كسي كه حفظ جان او واجب است , يا حفظ مالي كه نگهداري آن واجب مي باشد, بدون شكستن نماز ممكن نباشد, بايد نماز را بشكند.
مـسـالـه 1170 - اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد و طلبكار طلب خود را از او مطالبه كند, چنانچه بتواند در بين نماز طلب او را بدهد,بايد در همان حال بپردازد, و اگر بدون شكستن نماز, دادن طلب او ممكن نيست , بايد نماز را بشكند و طلب او را بدهد, بعد نماز را بخواند.
مساله 1171 - اگر در بين نماز بفهمد كه مسجد نجس است , چنانچه وقت تنگ باشد, بايد نماز را تـمـام كند, و اگر وقت وسعت دارد و تطهيرمسجد, نماز را بهم نمي زند, بايد در بين نماز تطهير كـنـد, بـعـد بـقـيـه نـماز را بخواند, و اگر نماز را بهم مي زند, در صورتي كه بعد از نماز تطهير مـسـجدممكن باشد, شكستن نماز براي تطهير جايز است و اگر بعد از نماز تطهير مسجد ممكن نباشد, بايد نماز را بشكند و مسجد را تطهير نمايد, بعد نمازرا بخواند.
مساله 1172 - كسي كه بايد نماز را بشكند, اگر نماز را تمام كند معصيت كرده ولي نماز او صحيح است , اگرچه احتياط مستحب آن است كه دوباره بخواند.
مـسـاله 1173 - اگر پيش از آنكه به اندازه ركوع خم شود, يادش بيايد كه اذان و اقامه را فراموش كـرده , چـنانچه وقت نماز وسعت دارد,مستحب است براي گفتن آنها نماز را بشكند, و همچنين است اگر پيش از قرائت يادش بيايد كه اقامه را فراموش كرده است .