اذان واقامه
(755) براي مرد وزن مستحب است پيش از نمازهاي يوميه اذان واقامه بگويند، اما احتياط مستحب اين است كه اقامه ترك نشود مخصوصا در نماز صبح و مغرب وبراي كسي كه به جماعت نماز نميخواند، ولي پيش از نماز عيد فطر و قربان، مستحب است سه مرتبه بگويند: - الصلاة -، و هم چنين براي اين كه به ديگران اعلام شود كه وقت نماز داخل شده است، استحباب اذان بعيد نيست، و گفتن اذان واقامه در غير اين موارد به قصد ورود در شرع حرام است.

(756) مستحب است در گوش راست بچه اي كه به دنيا آمده اذان ودر گوش چپش اقامه بگويند.

(757) اذان هيجده جمله است: - الله اكبر - چهار مرتبه، - اشهد ان لا اله الا الله -، - اشهد ان محمدا رسول الله -، - حي علي الصلاة -، - حي علي الفلاح -، - حي علي خير العمل -، - الله اكبر -، - لا اله الا الله - هر يك دو مرتبه. واقامه هفده جمله است يعني دو مرتبه - الله اكبر - از اول اذان ويك مرتبه - لا اله الا الله - از آخر آن كم ميشود، وبعد از گفتن - حي علي خير العمل - بايد دو مرتبه - قدقامت الصلاة - اضافه نمود.

(758) بعيد نيست مستحب بودن اقرار به ولايت أمير المؤمنين علي بن ابي طالب (عليه السلام) در اذان مستحبي، در صورتي كه به نيت مطلوب بودن گفته شود، به عبارات مختلفي كه در - نهايه - و - فقيه - و - احتجاج - نقل شده است كه - ان عليا ولي الله - ويا - علي امير المؤمنين - ويا به عبارت - اشهد ان عليا ولي الله - باشد، و اما اقرار به ولايت اگر چه در غير اذان باشد خوب است، پس احتياج به دليل مخصوص ندارد، وكاملترين عبارتي كه در اينجا گفته ميشود آن است كه اقرار به خليفه بودن يا وصي بودن حضرت أمير المؤمنين (عليه السلام) وائمه طاهرين (عليهم السلام) در آن باشد.

(759) در پنج نماز، اذان ساقط ميشود:
---
[ 152 ]
اول: نماز عصر روز جمعه در صورتي كه با نماز جمعه با هم خوانده شود. دوم: نماز عصر روز عرفه كه روز نهم ذي حجه است در صورتي كه با نماز ظهر جمع شود. سوم: نماز عشاء شب عيد قربان، براي كسي كه در مشعر الحرام باشد در صورتي كه با نماز مغرب جمع شود وبنا بر احتياط در اين سه صورت كه گفته شد بايد اصلا اذان نگويند نه اين كه مستحب نباشد وگفتن آن بي اشكال باشد، ولي در جايي كه نماز عصر را با نماز ظهر با هم ميخوانند خوب است براي نماز عصر اذان گفته نشود. چهارم: نماز عصر وعشاء زن مستحاضه. پنجم: نماز عصر وعشاء كسي كه نميتواند از بيرون آمدن بول وغائط خودداري كند. ودر اين پنج نماز در صورتي اذان ساقط ميشود كه با نماز قبلي فاصله نداشته باشد، يا فاصله كمي بين آنها باشد واگر فاصله پيدا كرد يا نافله بين آنها خوانده شد، بنا بر اظهر اذان گفتن به استحباب خود باقي است.

(760) اگر براي نماز جماعتي اذان واقامه گفته باشند، كسي كه با آن جماعت نماز ميخواند، ميتواند براي نماز خود اذان واقامه نگويد.

(761) اگر براي خواندن نماز جماعت به مسجد رود وببيند جماعت تمام شده، تا وقتي كه صف ها به هم نخورده وجمعيت متفرق نشده بنا بر اظهر لازم نيست براي نماز خود اذان واقامه بگويد، در صورتي كه براي جماعت اذان واقامه گفته شده باشد.

(762) در جايي كه عده اي مشغول نماز جماعتند، يا نماز آنان تازه تمام شده و صف ها به هم نخورده است، اگر انسان بخواهد فرادي (به تنهايي) يا با جماعت ديگري كه بر پا شده نماز بخواند، با سه شرط اذان واقامه از او ساقط ميشود بنا بر اظهر، اول آن كه براي آن نماز، اذان واقامه گفته باشند. دوم آن كه نماز جماعت باطل نباشد. سوم آن كه نماز او ونماز جماعت در يك مكان باشد وبنا بر احتياط بايد طوري باشد كه ملحق به صف بشود، پس اگر نماز جماعت داخل مسجد باشد واو بخواهد در بام مسجد نماز بخواند، مستحب است اذان واقامه بگويد.
---
[ 153 ]

(763) كسي كه اذان واقامه ديگري را ميشنود مستحب است هرقسمتي را كه ميشنود بگويد ولي از - حي علي الصلاة - تا - حي علي خير العمل - را به جاي هر كدام - لاحول ولاقوة الا بالله العلي العظيم - ميگويد.

(764) كسي كه اذان واقامه ديگري را شنيده، چه با او گفته باشد يا نه، ميتواند براي نماز خود اذان واقامه نگويد.

(765) اقامه بايد بعد از اذان گفته شود واگر قبل از اذان بگويند صحيح نيست.

(766) اگر كلمات اذان واقامه را بدون ترتيب بگويد، مثلا - حي علي الفلاح - را پيش از - حي علي الصلاة - بگويد، بايد از جايي كه ترتيب به هم خورده، دوباره بگويد.

(767) بنا بر احتياط بايد بين اذان واقامه فاصله ندهد واگر بين آنها به قدري فاصله دهد كه اذاني را كه گفته اذان اين اقامه حساب نشود، مستحب است دوباره اذان واقامه را بگويد، ونيز اگر بين اذان واقامه ونماز به قدري فاصله دهد كه اذان و اقامه آن نماز حساب نشود، مستحب است دوباره براي آن نماز، اذان واقامه بگويد.

(768) اذان واقامه بايد بنا بر احتياط به عربي صحيح گفته شود بلكه لزوم آن خالي از وجه نيست، پس اگر به عربي غلط بگويد، اگر چه معني را تغيير ندهد، يا به جاي حرفي حرف ديگر بگويد يا مثلا ترجمه آنها را به فارسي بگويد، صحيح نيست.

(769) اذان واقامه بايد بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود واگر عمدا يا از روي فراموشي پيش از وقت بگويد باطل است، مگر براي اين كه مردم مهيا براي نماز شوند ويا كارهاي خود را رها كنند، كه بعيد نيست يك اذان قبلا گفته شود - اگر مردم را به اشتباه نيندازد - وبعد اذان ديگري براي نماز گفته شود.

(770) اگر كسي اذان واقامه را فراموش كرد وبعد از ركوع يادش آمد براي درك آنها نميتواند نماز را قطع كند، ولي اگر قبل از ركوع يادش آمد، مستحب است به قصد تحصيل ثواب اذان واقامه نماز را قطع كند وبعد از اذان واقامه نماز را از سر بگيرد، واگر فقط اذان را به
نهايي فراموش كرده، بنا بر اظهر قطع نماز جايز نيست، واگر فقط اقامه را فراموش كرده، جواز قطع نماز خالي از وجه نيست، اگر چه
---
[ 154 ]
خلاف احتياط است.

(771) اگر پيش از گفتن اقامه شك كند كه اذان گفته يا نه، بايد اذان را بگويد، ولي اگر مشغول اقامه شود وشك كند كه اذان گفته يا نه، گفتن اذان لازم نيست.

(772) اگر در بين اذان يا اقامه، پيش از آن كه قسمتي را بگويد شك كند كه قسمت پيش از آن را گفته يا نه، بايد قسمتي را كه در گفتن آن شك كرده بگويد، ولي اگر در حال گفتن قسمتي از اذان يا اقامه شك كند جمله قبلي را گفته يا نه، بعيد نيست گفتن آن لازم نباشد.

(773) مستحب است انسان در موقع گفتن اذان، رو به قبله بايستد وبا وضو يا غسل باشد. ولي در اقامه بنا بر احوط با وضو يا غسل بودن شرط است، ودر اذاني كه براي اعلام داخل شدن وقت است مستحب است جاي بلندي بايستد ودستها را به گوش بگذارد وصدا را بلند نمايد وبكشد وبين جمله هاي اذان كمي فاصله دهد وبين آنها حرف نزند.

(774) مستحب است بدن انسان در موقع گفتن اقامه آرام باشد وآن را از اذان آهسته تر بگويد وبين جمله هاي آن كمتر از اذان فاصله دهد ولي جمله ها را به هم نچسباند، وبه خلاف اذان كه با تأني گفته ميشود اقامه را سريعتر بگويد.

(775) مستحب است بين اذان واقامه - در غير نماز مغرب - دو ركعت نماز بخواند ودر صورت نخواندن نافله قدري بنشيند يا سجده نمايد يا قدمي بردارد، و در مغرب كافي است قدري ساكت شود يا قدمي بردارد، وحرف زدن بين اذان و اقامه نماز صبح، اگر ذكر نباشد مكروه است.

(776) مستحب است كسي را كه براي گفتن اذان معين ميكنند عادل وبينا و وقت شناس باشد يا اين كه راهنما داشته باشد، وصدايش بلند باشد واذان را در جاي بلند بگويد.

(777) مؤذن در مقابل اذان گفتن بنا بر احتياط واجب نبايد مزد بگيرد واما چيزي كه عنوان مزد ندارد جايز است، مثل ارتزاق از بيت المال ويا
موقوفه اي كه از در آمد آن براي مؤذن سهمي در نظر گرفته شده است.
---
[ 155 ]