سجود

مسأله 1054 ) نمازگزار بايد در هر ركعت از نمازهاي واجب و مستحب، بعد از ركوع دو سجده كند و سجده آن است كه پيشاني و كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت بزرگ پاها را بر زمين بگذارد.
مسأله 1055 ) دو سجده از يك ركعت روي هم يك ركن است كه اگر كسي در نماز واجب عمداً يا از روي فراموشي هر دو را ترك كند، يا دو سجده ديگر به آنها اضافه نمايد، نمازش باطل است.
مسأله 1056 ) اگر عمداً يك سجده كم يا زياد كند، نماز باطل مي شود و اگر سهواً يك سجده كم كند حكم آن بعداً گفته خواهد شد.
مسأله 1057 ) اگر پيشاني را عمداً يا سهواً به زمين نگذارد، سجده نكرده است اگرچه جاهاي ديگر به زمين برسد. ولي اگر پيشاني را به زمين بگذارد و سهواً جاهاي ديگر را به زمين نرساند، يا سهواً ذكر نگويد، سجده صحيح است.
مسأله 1058 ) واجب است كه در سجده يك مرتبه "سُبْحانَ اللَّه" يا يك مرتبه ذكر ديگري مانند "اَلحَمْدُلِلَّه" يا يك مرتبه "سُبحانَ رَبِّي الأَعلي وَ بِحَمْدِهِ" بگويد، و ذكر كوچك را سه مرتبه گفتن بنابراحتياط واجب است، و بايد اين كلمات دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود و مستحب است "سُبْحانَ رَبِّي الأَعلي وَ بِحَمْدِهِ" را سه يا پنج يا هفت مرتبه بگويد.
مسأله 1059 ) در سجود بايد به مقدار ذكر واجب، بدن آرام باشد و موقع گفتن ذكر مستحب هم، اگر آن را به قصد ذكري كه براي سجده دستور داده اند، بگويد بنابراحتياط آرام بودن بدن لازم است.
مسأله 1060 ) اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام بگيرد، عمداً ذكر سجده را بگويد نمازش باطل است، به شرطي كه در حال آرامي اعاده نكند و همچنين اگر پيش از تمام شدن ذكر عمداً سر از سجده بردارد، نماز باطل است.
مسأله 1061 ) اگر پيش از آن كه پيشاني به زمين برسد و بدن آرام گيرد، سهواً ذكر سجده را بگويد و پيش از آن كه سر از سجده بردارد بفهمد اشتباه كرده است، بايد دوباره در حال آرام بودن، ذكر را بگويد.
مسأله 1062 ) اگر بعد از آن كه سر از سجده برداشت، بفهمد كه پيش از آرام گرفتن بدن ذكر را گفته، يا پيش از آن كه ذكر سجده تمام شود سر برداشته، نمازش صحيح است.
مسأله 1063 ) اگر موقعي كه ذكر سجده را مي گويد، يكي از هفت عضو را عمداً از زمين بردارد، نماز باطل مي شود ولي موقعي كه مشغول گفتن ذكر نيست، اگر غير پيشاني جاهاي ديگر را از زمين بردارد و دوباره بگذارد، اشكال ندارد.
مسأله 1064 ) اگر پيش از تمام شدن ذكر سجده سهواً پيشاني را از زمين بردارد نمي تواند دوباره به زمين بگذارد و بايد آن را يك سجده حساب كند، ولي اگر جاهاي ديگر را سهواً از زمين بردارد، بايد دو مرتبه به زمين بگذارد و ذكر را بگويد.
مسأله 1065 ) بعد از تمام شدن ذكر سجده اول، بايد بنشيند تا بدن آرام گيرد و دوباره به سجده رود.
مسأله 1066 ) جاي پيشاني نمازگزار بايد از جاي سرانگشتان پاي او بلندتر يا پست تر از چهار انگشت بسته نباشد و بنابراحتياط مستحب سر زانو و كف دستها از جاي پيشاني، بلكه تمام مواضع سجده با يكديگر از مقدار چهار انگشت بسته بلندتر يا پست تر نباشد.
مسأله 1067 ) در زمين سراشيبي كه سراشيبي آن درست معلوم نيست، اگر جاي پيشاني نمازگزار از جاي انگشتهاي پاي او مختصري بيش از چهار انگشت بسته بلندتر باشد، اشكال ندارد.
مسأله 1068 ) اگر پيشاني را به چيزي بگذارد كه از جاي انگشتهاي پاي او بلندتر از چهار انگشت بسته است، چنانچه بلندي آن به قدريست كه نمي گويند در حال سجده است، بايد سر را بردارد و به چيزي كه بلندي آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است بگذارد و اگر بلندي آن به قدريست كه مي گويند در حال سجده است، احتياط واجب آن است كه پيشاني را از روي آن به روي چيزي كه بلندي آن به اندازه چهار انگشت بسته يا كمتر است، بكشد و اگر كشيدن پيشاني ممكن نيست، بنابراحتياط واجب بايد نماز را تمام كند و دوباره بخواند.
مسأله 1069 ) بايد بين پيشاني و آنچه بر آن سجده مي كند، چيزي نباشد پس اگر مهر به قدري چرك باشد كه پيشاني به خود مهر نرسد، سجده باطل است، ولي اگر مثلاً رنگ مهر تغيير كرده باشد، اشكال ندارد.
مسأله 1070 ) در سجده بايد كف دست را بر زمين بگذارد ولي در حال ناچاري پشت دست هم مانعي ندارد و اگر پشت دست ممكن نباشد، بايد مچ دست را بگذارد و چنانچه آن را هم نتواند، بايد تا آرنج هرجا را كه مي تواند بر زمين بگذارد و اگر آن هم ممكن نيست، گذاشتن بازو كافيست.
مسأله 1071 ) در سجده بايد دو انگشت بزرگ پاها را به زمين بگذارد و اگر انگشتهاي ديگر پا، يا روي پا را بگذارد، يا به واسطه بلند بودن ناخن، سر انگشت شست به زمين نرسد نماز باطل است و كسي كه به واسطه ندانستن مسأله نمازهاي خود را اين طور خوانده، بايد دوباره بخواند.
مسأله 1072 ) كسي كه مقداري از شست پايش بريده، بايد بقيه آن را به زمين بگذارد و اگر چيزي از آن نمانده، يا اگر مانده خيلي كوتاه است، بايد بقيه انگشتان را بگذارد و اگر هيچ انگشت ندارد، بايد هر مقداري از پا باقي مانده به زمين بگذارد.
مسأله 1073 ) اگر به طور غير معمول سجده كند، مثلاً سينه و شكم را به زمين بچسباند، يا پاها را دراز كند، بنابراحتياط كافي نيست.
مسأله 1074 ) مهر يا چيز ديگري كه بر آن سجده مي كند، بايد پاك باشد. ولي اگر مثلاً مهر را روي فرش نجس بگذارد، يا يك طرف مهر نجس باشد و پيشاني را به طرف پاك آن بگذارد، اشكال ندارد.
مسأله 1075 ) اگر در پيشاني دُمَل و مانند آن باشد، چنانچه ممكن است بايد با جاي سالم پيشاني سجده كند و اگر ممكن نيست بايد زمين را گود كند و دمل را در گودال و جاي سالم را به مقداري كه براي سجده كافي باشد، بر زمين بگذارد.
مسأله 1076 ) اگر دمل يا زخم تمام پيشاني را فرا گرفته باشد، بنابراحتياط بايد به يكي از دو طرف پيشاني و چانه اگرچه به تكرار نماز باشد، سجده كند و اگر ممكن نيست فقط به چانه، و اگر به چانه هم ممكن نيست، بايد براي سجده اشاره كند.
مسأله 1077 ) كسي كه نمي تواند پيشاني را به زمين برساند، بايد به قدري كه مي تواند خم شود، و مهر يا چيز ديگري را كه سجده بر آن صحيح است روي چيز بلندي گذاشته و طوري پيشاني را بر آن بگذارد كه بگويند سجده كرده است، ولي بايد كف دستها و زانوها و انگشتان پا را به طور معمول به زمين بگذارد.
مسأله 1078 ) كسي كه هيچ نمي تواند خم شود، بايد براي سجده بنشيند و با سر اشاره كند و اگر نتواند، بايد با چشمها اشاره نمايد و در هر دو صورت كف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاها را مقداري كه مي تواند بنابراحتياط واجب بايد بر زمين بگذارد و در هر دو صورت نيز احتياط مستحب آن است كه اگر مي تواند مهر را بلند كند و به پيشاني بگذارد و اگر با سر يا چشمها هم نمي تواند اشاره كند، بايد در قلب نيت سجده كند و بنابراحتياط واجب با دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد.
مسأله 1079 ) كسي كه نمي تواند بنشيند، بايد ايستاده نيت سجده كند و چنانچه مي تواند، براي سجده با سر اشاره كند و اگر نمي تواند، با چشمها اشاره نمايد و اگر اين را هم نمي تواند، در قلب نيت سجده كند و بنابراحتياط واجب با دست و مانند آن براي سجده اشاره نمايد.
مسأله 1080 ) اگر پيشاني بعد از آن كه در محل سجده قرار گرفت بي اختيار از جاي سجده بلند شود، چنانچه ممكن باشد بايد نگذارد دوباره به جاي سجده برسد، و اين يك سجده حساب مي شود، چه ذكر سجده را گفته باشد يا نه و اگر نتواند سر را نگهدارد و بي اختيار دوباره به جاي سجده برسد ذكر سجده را به عنوان ذكر مطلق بگويد و اگر پيشاني قبل از اين كه در محل سجده قرار گيرد از جا بلند شود اين سجده حساب نمي شود بلكه بايد بر گردد به سجده، و ذكر سجده هم بگويد و بنابراحتياط مستحب بعد از اتمام، نمازش را اعاده كند.
مسأله 1081 ) جائي كه انسان بايد تقيه كند مي تواند بر فرش و مانند آن سجده نمايد و لازم نيست براي نماز به جاي ديگر برود ولي اگر بتواند بر حصير يا چيزي كه سجده بر آن صحيح مي باشد، طوري سجده كند كه به زحمت نيفتد نبايد بر فرش و مانند آن سجده نمايد.
مسأله 1082 ) اگر روي تشك فنري يا چيز ديگري كه بدن روي آن آرام نمي گيرد سجده كند، باطل است.
مسأله 1083 ) اگر انسان ناچار شود كه در زمين گِل نماز بخواند، چنانچه آلوده شدن بدن و لباس براي او مشقّت ندارد، بايد سجده و تشهّد را به طور معمول بجا آورد و اگر مشقّت دارد، مي تواند در حالي كه ايستاده، براي سجده با سر اشاره كند وتشهد را ايستاده بخواند و اگر سجده و تشهد را به طور معمول هم بجا آورد، نمازش صحيح است.
مسأله 1084 ) در ركعت اول و ركعت سومي كه تشهد ندارد، مثل ركعت سوم نماز ظهر و عصر و عشاء بايد بعد از سجده دوم قدري بي حركت بنشنيد و بعد برخيزد.