وقت نماز مغرب وعشا
(619) مغرب موقعي است كه آفتاب از زميني كه مسطح است غروب كند. و منطقه اي كه پستي وبلندي دارد، مغرب آن موقعي است كه اگر زمين مسطح بود آفتاب غروب ميكرد، ولي احتياط مستحب اين است كه سرخي طرف مشرق كه بعد از غروب آفتاب پيدا ميشود از بين برود. (620) نماز مغرب وعشا هر كدام وقت مخصوص ومشترك ووقت فضيلتي دارند، وقت مخصوص نماز مغرب: از اول مغرب است، تا وقتي كه از مغرب به اندازه خواندن سه ركعت نماز بگذرد، كه اگر كسي مثلا مسافر باشد وتمام نماز عشا را سهوا در اين وقت بخواند نمازش باطل است، ووقت مخصوص نماز عشا: براي شخص مختار، موقعي است كه به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد كه اگر كسي تا اين موقع نماز مغرب را نخواند، بايد اول نماز عشا وبعد از آن نماز مغرب را بخواند، ولي احتياط در اين است كه در صورت اضطرار وتأخير نماز از نيمه شب، آخر شب را ملاك براي وقت مخصوص نماز عشا قرار دهد، بنا بر اين اگر به مقدار پنج ركعت به آخر شب وقت دارد هر دو نماز را به قصد ما في الذمه بخواند، واگر كمتر وقت دارد اگر چه يك ركعت باشد اول نماز عشا را به قصد اين كه احتمالا وظيفه او نماز عشا است بخواند بعد نماز مغرب را قضا كند وبعد از آن احتياطا نماز عشا را دو مرتبه به نيت قضا بخواند. وبين وقت مخصوص نماز مغرب ووقت مخصوص نماز عشا، وقت مشترك نماز مغرب وعشا است كه اگر كسي در اين وقت اشتباها نماز عشا را پيش از نماز مغرب بخواند وبعد از نماز ملتفت شود، نمازش صحيح است وبايد نماز مغرب را بعد از آن بجا آورد. ((621) اگر پيش از خواندن نماز مغرب، سهوا مشغول نماز عشا شود ودر بين نماز بفهمد كه اشتباه كرده، چنانچه تمام آنچه را خوانده يا مقداري از آن را، در وقت مشترك خوانده وبه ركوع ركعت چهارم نرفته، بايد نيت را به نماز مغرب برگرداند و نماز را تمام كند وبعد نماز عشا را بخواند، واگر به ركوع ركعت چهارم
رفته بايد نماز
---
[ 125 ]
را تمام كند، بعد نماز مغرب را بخواند. اما اگر تمام آنچه را خوانده در وقت مخصوص نماز مغرب خوانده باشد نمازش خالي از اشكال نيست حتي اگر به مغرب عدول كرده باشد. (622) آخر وقت نماز عشا نصف شب است ولي رعايت احتياطي كه در مسأله 620 گفته شد بنمايد. ومقصود از نصف شب نصف مابين غروب آفتاب و طلوع فجر است نه طلوع آفتاب. (623) اگر از روي معصيت يا به واسطه عذري نماز مغرب يا نماز عشا را تا نصف شب نخواند، بنا بر احتياط واجب بايد تا قبل از اذان صبح، بدون اين كه نيت ادا وقضا كند بجا آورد.