نـماز جماعت
مسأله 1408- مستحب است نمازهاي واجب خصوصاً نمازهاي يوميه را به جماعت بخوانند، و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً براي همسايه مسجد و كسي كه صداي اذان مسجد را ميشنود، بيشتر سفارش شده است.
مسأله 1409- اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند، هر ركعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد، و اگر دو نفر اقتدا كنند هر ركعتي ثواب ششصد نماز دارد، و هرچه بيشتر شوند ثواب نمازشان بيشتر ميشود، تا به ده نفر برسند و عدّه آنان كه از ده گذشت، اگر تمام آسمانها كاغذ و درياها مركب و درختها قلم و جن و انس و ملائكه نويسنده شوند، نميتوانند ثواب يك ركعت آن را بنويسند.
مسأله 1410- حاضر نشدن به نماز جماعت از روي بياعتنائي جايز نيست، و سزاوار نيست كه انسان بدون عذر نماز جماعت را ترك كند.
مسأله 1411- مستحب است انسان صبر كند كه نماز را به جماعت بخواند، و نماز جماعت از نمازِ اوّل وقت كه فُرادي ـ يعني تنها ـ خوانده شود بهتر است؛ و نيز نماز جماعتي را كه مختصر بخوانند از نماز فُرادي كه آن را طول بدهند، بهتر ميباشد.
مسأله 1412- وقتي كه جماعت بر پا ميشود مستحب است كسي كه نمازش را فرادي خوانده، دوباره با جماعت بخواند؛ و اگر بعد بفهمد كه نماز اوّلش باطل بوده، نماز دوم او كافي است.
مسأله 1413- اگر امام يا مأموم بخواهد نمازي را كه به جماعت خوانده دوباره با جماعت بخواند، اشكال دارد.
مسأله 1414- كسي كه در نماز وسواس دارد و فقط در صورتي كه نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت ميشود، بايد نماز را با جماعت بخواند.
مسأله 1415- اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند، نماز جماعت بر او واجب ميشود.
مسأله 1416- نماز مستحب را نميشود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء ـ كه براي آمدن باران ميخوانند ـ و نمازي كه واجب بوده و به جهتي مستحب شده است، مانند نماز عيد فطر و قربان كه در زمان امام(ع) واجب بوده و به واسطه غائب شدن ايشان، مستحب ميباشد.
مسأله 1417- موقعي كه امام جماعت نماز يوميه ميخواند، هر كدام از نمازهاي يوميه را ميشود به او اقتداء كرد، ولي اگر امام نماز يوميهاش را احتياطاً دوباره ميخواند، اقتدا كردن به او اشكال دارد.
مسأله 1418- اگر امام جماعت قضاي نماز يوميه خود را ميخواند، ميشود به او اقتدا كرد، ولي اگر نمازش را احتياطاً قضا ميكند، يا قضاي نماز كس ديگر را ميخواند، اگر چه براي آن پول نگرفته باشد، اقتداي به او اشكال دارد.
مسأله 1419- اگر انسان نداند نمازي را كه امام ميخواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب، نميتواند به او اقتدا كند.
مسأله 1420- اگر امام در محراب باشد و كسي پشت سر او اقتدا نكرده باشد، كساني كه دو طرف محراب ايستادهاند و به واسطه ديوار محراب امام را نميبينند نميتوانند اقتدا كنند، بلكه اگر كسي هم پشت سر امام اقتدا كرده باشد، اقتدا كردن كساني كه دو طرف او ايستادهاند و به واسطه ديوار محراب امام را نميبينند، اشكال دارد.
مسأله 1421- اگر به واسطه درازي صف اوّل، كساني كه دو طرف صف ايستادهاند امام را نبينند، ميتوانند اقتدا كنند؛ و نيز اگر به واسطه درازي يكي از صفهاي ديگر كساني كه دو طرف آن ايستادهاند، صف جلوي خود را نبينند، ميتوانند اقتدا نمايند.
مسأله 1422- اگر صفهاي جماعت تا درب مسجد برسد، كسي كه مقابل درب پشت صف ايستاده، نمازش صحيح است، و نيز نماز كساني كه پشت سر او اقتدا ميكنند صحيح ميباشد، ولي نماز كساني كه دو طرف او ايستادهاند و صف جلو را نميبينند، اشكال دارد.
مسأله 1423- كسي كه پشت ستون ايستاده اگر از طرف راست يا چپ به واسطه مأموم ديگر به امام متصل نباشد، نميتواند اقتدا كند.
مسأله 1424- جاي ايستادن امام بايد از جاي مأموم بلندتر نباشد، ولي اگر مكان امام مقدار خيلي كمي بلندتر باشد اشكال ندارد؛ و نيز اگر زمين سراشيب باشد و امام در طرفي كه بلندتر است بايستد، در صورتي كه سراشيبي آن زياد نباشد و طوري باشد كه به آن زمين مسطّح بگويند، مانعي ندارد.
مسأله 1425- اگر جاي مأموم بلندتر از جاي امام باشد اشكال ندارد، ولي اگر به قدري بلند باشد كه نگويند اجتماع كردهاند، جماعت صحيح نيست.
مسأله 1426- اگر بين كساني كه در يك صف ايستادهاند بچّه مميز ـ يعني بچّهاي كه خوب و بد را ميفهمد ـ فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است، ميتوانند اقتدا كنند.
مسأله 1427- بعد از تكبير امام اگر صفِ جلو آماده نماز و تكبير گفتن آنان نزديك باشد، كسي كه در صف بعد ايستاده ميتواند تكبير بگويد، ولي احتياط مستحب آن است كه صبر كند تا تكبير صف جلو تمام شود.
مسأله 1428- اگر بداند نمازِ يك صف از صفهاي جلو باطل است، در صفهاي بعد نميتواند اقتدا كند، ولي اگر نداند نماز آنان صحيح است يا نه، ميتواند اقتدا نمايد.
مسأله 1429- هرگاه بداند نماز امام باطل است ـ مثلاً بداند امام وضو ندارد ـ اگرچه خود امام ملتفت نباشد، نميتواند به او اقتدا كند.
مسأله 1430- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد كه امام عادل نبوده، يا كافر بوده، يا به جهتي نمازش باطل بوده ـ مثلاً بيوضو نماز خوانده ـ نمازش صحيح است.
مسأله 1431- اگر در بين نماز شك كند كه اقتدا كرده يا نه، چنانچه در حالي باشد كه وظيفه مأموم است ـ مثلاً به حمد و سوره امام گوش ميدهد ـ بايد نماز را به جماعت تمام كند، و اگر مشغول كاري باشد كه هم وظيفه امام و هم وظيفه مأموم است ـ مثلاً در ركوع يا سجده باشد ـ بايد نماز را به نيت فُرادي تمام نمايد.
مسأله 1432- احتياط واجب آن است كه در بين نماز جماعت تا ناچار نشود، نيت فُرادي نكند.
مسأله 1433- اگر مأموم به واسطه عذري بعد از حمد و سوره امام نيت فُرادي كند، لازم نيست حمد و سوره را بخواند، ولي اگر پيش از تمام شدن حمد و سوره نيت فرادي نمايد، بايد مقداري را كه امام نخوانده بخواند.
مسأله 1434- اگر در بين نماز جماعت نيت فُرادي نمايد، نميتواند دوباره نيت جماعت كند، ولي اگر مردد شود كه نيت فُرادي كند يا نه، و بعد تصميم بگيرد كه نماز را با جماعت تمام كند، نمازش صحيح است.
مسأله 1435- اگر شك كند كه نيت فُرادي كرده يا نه، بايد بنا بگذارد كه نيت فُرادي نكرده است.
مسأله 1436- اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به ركوع امام برسد، اگرچه ذكر امام تمام شده باشد، نمازش صحيح است و يك ركعت حساب ميشود، امّا اگر به مقدار ركوع خم شود و به ركوع امام نرسد، نمازش باطل است.
مسأله 1437- اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و به مقدار ركوع خم شود و شك كند كه به ركوع امام رسيده يا نه، نمازش باطل است.
مسأله 1438- اگر موقعي كه امام در ركوع است اقتدا كند و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود، امام سر از ركوع بردارد، بنابراحتياط واجب بايد بايستد تا امام براي ركعت بعد برخيزد و آن را ركعت اوّل نماز خود حساب كند؛ ولي اگر برخاستن امام به قدري طول بكشد كه نگويند اين شخص نماز جماعت ميخواند، بايد نيت فرادي نمايد.
مسأله 1439- اگر اوّل نماز يا بين حمد و سوره اقتدا كند و پيش از آن كه به ركوع رود، امام سر از ركوع بردارد، نماز او صحيح است.
مسأله 1440- اگر موقعي برسد كه امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است، چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، بايد بعد از نيت و گفتن تكبيرة الاحرام بنشيند و تشهد را با امام بخواند، ولي سلام را نگويد و صبر كند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بايستد و بدون آن كه دوباره نيت كند و تكبير بگويد، حمد و سوره را بخواند و آن را ركعت اوّل نماز خود حساب كند.
مسأله 1441- مأموم نبايد جلوتر از امام بايستد و اگر مساوي او بايستد، اشكال ندارد؛ ولي اگر قدّ او بلندتر از امام است، بنابراحتياط واجب بايد طوري بايستد كه در ركوع و سجود جلوتر از امام نباشد.
مسأله 1442- در نماز جماعت بايد بين مأموم و امام پرده و مانند آن كه پشت آن ديده نميشود، فاصله نباشد، و همچنين است بين انسان و مأموم ديگري كه انسان به واسطه او به امام متصل شده است، ولي اگر امام مرد و مأموم زن باشد، چنانچه بين آن زن و امام يا بين آن زن و مأموم ديگري كه مرد است و زن به واسطه او به امام متصل شده است، پرده و مانند آن باشد، اشكال ندارد.
مسأله 1443- اگر بعد از شروع به نماز بين مأموم و امام، يا بين مأموم و كسي كه مأموم به واسطه او متصل به امام است، پرده يا چيز ديگري كه پشت آن را نميتوان ديد فاصله شود، چنانچه مأموم فوراً قصد فُرادي نكند، نمازش باطل است.
مسأله 1444- احتياط واجب آن است كه بين جاي سجده مأموم و جاي ايستادن امام، بيشتر از يك قدم معمولي فاصله نباشد، و نيز اگر انسان به واسطه مأموميكه جلوي او ايستاده به امام متصل باشد، بنابر احتياط واجب بايد فاصله جاي سجدهاش از جاي ايستادن او بيشتر از يك قدم معمولي نباشد، و احتياط مستحب آن است كه جاي سجده مأموم با جاي كسي كه جلو او ايستاده هيچ فاصله نداشته باشد.
مسأله 1445- اگر مأموم به واسطه كسي كه طرف راست يا چپ او اقتدا كرده، به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، بنابر احتياط واجب بايد با كسي كه در طرف راست يا چپ او اقتدا كرده بيشتر از يك قدم معمولي فاصله نداشته باشد.
مسأله 1446- اگر در نماز بين مأموم و امام، يا بين مأموم و كسي كه مأموم به واسطه او به امام متصل است، بيشتر از يك قدم فاصله پيدا شود، چنانچه فوراً قصد فُرادي نكند، نمازش باطل است.
مسأله 1447- اگر نماز همه كساني كه در صف جلو هستند تمام شود، يا همه نيت فُرادي نمايند، چنانچه فوراً براي نماز ديگري به امام اقتدا كنند، يا كساني كه در صف بعد ايستادهاند فوراً قصد فرادي نمايند، نماز صف بعد صحيح است، و در غير اين دو صورت نماز صف بعد باطل ميباشد.
مسأله 1448- اگر در ركعت دوم اقتدا كند، لازم نيست حمد و سوره بخواند، ولي قنوت و تشهد را با امام ميخواند، و احتياط آن است كه موقع خواندن تشهد، انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند كند، و بايد بعد از تشهد با امام برخيزد و حمد و سوره را بخواند، و اگر براي سوره وقت ندارد، حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند، ولي اگر در سجده به امام برسد، بهتر است كه احتياطاً نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1449- اگر موقعي كه امام در ركعت دوم نماز چهار ركعتي است اقتدا كند، بايد در ركعت دوم نمازش كه ركعت سوم امام است، بعد از دو سجده بنشيند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخيزد، و چنانچه براي گفتن سه مرتبه تسبيحات وقت ندارد، يك مرتبه بگويد و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.
مسأله 1450- اگر امام در ركعت سوم يا چهارم باشد و مأموم بداند كه اگر اقتدا كند و حمد را بخواند به ركوع امام نميرسد، بنابر احتياط واجب بايد صبر كند تا امام به ركوع رود، بعد اقتدا نمايد.
مسأله 1451- اگر در ركعت سوم يا چهارم امام اقتدا كند، بايد حمد و سوره را بخواند و اگر براي سوره وقت ندارد، بايد حمد را تمام كند و در ركوع يا سجده، خود را به امام برساند، ولي اگر در سجده به امام برسد، بهتر آن است كه احتياطاً نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1452- كسي كه ميداند اگر سوره يا قنوت را تمام كند به ركوع امام نميرسد، چنانچه عمداً سوره يا قنوت را بخواند و به ركوع نرسد نمازش اشكال دارد.
مسأله 1453- كسي كه اطمينان دارد كه اگر سوره را شروع كند، يا تمام نمايد به ركوع امام ميرسد، احتياط واجب آن است كه سوره را شروع كند، يا اگر شروع كرده تمام نمايد.
مسأله 1454- كسي كه يقين دارد، اگر سوره را بخواند به ركوع امام ميرسد، چنانچه سوره را بخواند و به ركوع نرسد، نمازش صحيح است.
مسأله 1455- اگر امام ايستاده باشد و مأموم نداند كه در كدام ركعت است ميتواند اقتدا كند، ولي بايد حمد و سوره را به قصد قربت بخواند، و اگرچه بعد بفهمد كه امام در ركعت اوّل يا دوم بوده، نمازش صحيح است.
مسأله 1456- اگر به خيال اين كه امام در ركعت اوّل يا دوم است، حمد و سوره نخواند و بعد از ركوع بفهمد كه در ركعت سوم يا چهارم بوده، نمازش صحيح است، ولي اگر پيش از ركوع بفهمد، بايد حمد و سوره را بخواند، و اگر وقت ندارد فقط حمد را بخواند و در ركوع يا سجده خود را به امام برساند.
مسأله 1457- اگر به خيال اين كه امام در ركعت سوم يا چهارم است، حمد و سوره بخواند و پيش از ركوع يا بعد از آن بفهمد كه در ركعت اوّل يا دوم بوده، نمازش صحيح است، و اگر در بين حمد و سوره بفهمد لازم نيست آنها را تمام كند.
مسأله 1458- اگر موقعي كه مشغول نماز مستحبي است جماعت بر پا شود، چنانچه اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است نماز را رها كند و مشغول نماز جماعت شود؛ بلكه اگر اطمينان نداشته باشد كه به ركعت اوّل برسد، مستحب است به همين دستور رفتار نمايد.
مسأله 1459- اگر موقعي كه مشغول نماز سه ركعتي يا چهار ركعتي است جماعت بر پا شود، چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته و اطمينان ندارد كه اگر نماز را تمام كند به جماعت برسد، مستحب است به نيت نماز مستحبي نماز را دو ركعتي تمام كند و خود را به جماعت برساند.
مسأله 1460- اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد يا سلام اوّل باشد، لازم نيست نيت فرادي كند.
مسأله 1461- كسي كه يك ركعت از امام عقب مانده، بنابر احتياط واجب بايد وقتي امام تشهد ركعت آخر را ميخواند، انگشتان دست و سينه پا را به زمين بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر كند تا امام سلام نماز را بگويد و بعد برخيزد.