شك هاي صحيح
مسأله 1208- در نُه صورت اگر در شماره ركعتهاي نماز چهار ركعتي شك كند، بايد فوراً فكر نمايد، پس اگر يقين يا گمان به يك طرفِ شك پيدا كرد، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند، وگرنه به دستورهائي كه گفته ميشود عمل نمايد، و آن نُه صورت از اين قرار است:
اوّل: آن كه بعد از سر برداشتن از سجده دوم شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، كه بايد بنا بگذارد سه ركعت خوانده و يك ركعت ديگر بخواند و نماز را تمام كند، و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته ـ به دستوري كه بعداً گفته ميشود ـ به جا آورد.
دوم: شك بين دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، كه بايد بنا بگذارد كه چهار ركعت خوانده و نماز را تمام كند، و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند.
سوم: شك بين دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم، كه بايد بنا بر چهار بگذارد، و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد.
چهارم: شك بين چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم، كه بايد بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند، و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد؛ ولي اگر بعد از سجده اوّل، يا پيش از سر برداشتن از سجده دوم، يكي از اين چهار شك براي او پيش آيد، بنابراحتياط واجب بايد به دستور همان شك عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند.
پنجم: شك بين سه و چهار كه در هر جاي نماز باشد، بايد بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند، و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد.
ششم: شك بين چهار و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد، و يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد.
هفتم: شك بين سه و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده به جا آورد.
هشتم: شك بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد.
نهم: شك بين پنج و شش در حال ايستاده، كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و سجده سهو به جا آورد، و بنابر احتياط واجب دو سجده سهو ديگر براي ايستادن بيجا بنمايد.
مسأله1209- اگر يكي از شكهاي صحيح براي انسان پيش آيد، نبايد نماز را بشكند، و چنانچه نماز را بشكند معصيت كرده است؛ پس اگر پيش از انجام كاري كه نماز را باطل ميكند ـ مثل روگرداندن از قبله ـ نماز را از سر گيرد، نماز دومش هم باطل است؛ و اگر بعد از انجام كاري كه نماز را باطل ميكند، مشغول نماز شود نماز دومش صحيح است.
مسأله 1210- اگر يكي از شكهائي كه نماز احتياط براي آنها واجب است در نماز پيش آيد، چنانچه انسان نماز را تمام كند و بدون خواندن نماز احتياط نماز را از سر بگيرد معصيت كرده است؛ پس اگر پيش از انجام كاري كه نماز را باطل ميكند نماز را از سر گرفته باشد، نماز دومش هم باطل است، و اگر بعد از انجام كاري كه نماز را باطل ميكند مشغول نماز شده، نماز دومش صحيح است.
مسأله 1211- وقتي يكي از شكهاي صحيح براي انسان پيش آيد، چنانچه گفته شد بايد فوراً فكر كند، ولي اگر چيزهائي كه به واسطه آنها ممكن است يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا شود از بين نميرود، چنانچه كمي بعد فكر كند اشكال ندارد؛ مثلاً اگر در سجده شك كند ميتواند تا بعد از سجده، فكر كردن را تأخير بيندازد.
مسأله 1212- اگر اوّل گمانش به يك طرف بيشتر باشد، بعد دو طرف در نظر او مساوي شود، بايد به دستور شك عمل نمايد؛ و اگر اوّل دو طرف در نظر او مساوي باشد و به طرفي كه وظيفه اوست بنا بگذارد، بعد گمانش به طرف ديگر برود، بايد همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند.
مسأله 1213- كسي كه نميداند گمانش به يك طرف بيشتر است يا هر دو طرف در نظر او مساوي است، بايد به دستور شك عمل كند.
مسأله 1214- اگر بعد از نماز بداند در بين نماز حال ترديدي داشته، كه مثلاً دو ركعت خوانده يا سه ركعت و بنا را بر سه گذاشته، ولي نداند كه گمانش به خواندن سه ركعت بوده، يا هر دو طرف در نظر او مساوي بوده، بايد نماز احتياط را بخواند.
مسأله 1215- اگر موقعي كه تشهد ميخواند، يا بعد از ايستادن شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، و در همان موقع يكي از شكهائي كه اگر بعد از تمام شدن دو سجده اتفّاق بيفتد صحيح ميباشد، براي او پيش آيد ـ مثلاً شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت ـ چنانچه به دستور آن شك عمل كند، نمازش صحيح است.
مسأله 1216- اگر پيش از آن كه مشغول تشهد شود، يا پيش از ايستادن شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، و در همان موقع يكي از شكهائي كه بعد از تمام شدن دو سجده صحيح است برايش پيش آيد، نمازش باطل است.
مسأله 1217- اگر موقعي كه ايستاده بين سه و چهار، يا بين سه و چهار و پنج شك كند و يادش بيايد كه دو سجده از ركعت پيش به جا نياورده، نمازش باطل است.
مسأله 1218- اگر شك او از بين برود و شك ديگري برايش پيش آيد؛ مثلاً اوّل شك كند كه دو ركعت خوانده يا سه ركعت، بعد شك كند كه سه ركعت خوانده يا چهار ركعت، بايد به دستور شك دوم عمل نمايد.
مسأله 1219- اگر بعد از نماز شك كند كه در نماز مثلاً بين دو و چهار شك كرده يا بين سه و چهار، احتياط واجب آن است كه به دستور هر دو عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند.
مسأله 1220- اگر بعد از نماز بفهمد كه در نماز شكي براي او پيش آمده، ولي نداند كه از شكهاي باطل بوده يا از شكهاي صحيح؛ و اگر از شكهاي صحيح بوده كدام قسم آن بوده است، بايد دو ركعت نماز احتياط ايستاده و دو ركعت نشسته و دو سجده سهو به جا آورد و نماز را هم دوباره بخواند.
مسأله1221- كسي كه نشسته نماز ميخواند، اگر شكي كند كه بايد براي آن، يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته بخواند، بايد يك ركعت نشسته به جا آورد؛ و اگر شكي كند كه بايد براي آن، دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند، بايد دو ركعت نشسته به جا آورد.
مسأله 1222- كسي كه ايستاده نماز ميخواند، اگر موقع خواندن نماز احتياط از ايستادن عاجز شود، بايد مثل كسي كه نماز را نشسته ميخواند (و حكم آن در مسأله پيش گفته شد) نماز احتياط را به جا آورد.
مسأله 1223- كسي كه نشسته نماز ميخواند، اگر موقع خواندن نماز احتياط بتواند بايستد، بايد به وظيفه كسي كه نماز را ايستاده ميخواند عمل كند.