1 - شك در چيزي كه محل آن گذشته است
مسأله 1177- اگر در بين نماز شك كند كه يكي از كارهاي واجب آن را انجام داده يا نه ـ مثلاً شك كند كه حمد را خوانده يا نه ـ چنانچه مشغول كاري كه بايد بعد از آن انجام دهد نشده، بايد آنچه را كه در انجام آن شك كرده به جا آورد، و اگر مشغول كاري كه بايد بعد از آن انجام دهد شده، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1178- اگر در بين خواندن آيهاي شك كند كه آيه پيش از آن را خوانده يا نه، يا وقتي آخر آيه را ميخواند شك كند كه اوّل آن را خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1179- اگر بعد از ركوع يا سجود شك كند كه كارهاي واجب آن ـ مانند ذكر و آرام بودن بدن ـ را انجام داده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1180- اگر در حالي كه به سجده ميرود شك كند كه ركوع كرده يا نه، يا شك كند كه بعد از ركوع ايستاده يا نه، به شك خود اعتنا نكند.
مسأله 1181- اگر در حال برخاستن شك كند كه سجده يا تشهد را به جا آورده يا نه، بايد برگردد و به جا آورد.
مسأله 1182- كسي كه نشسته يا خوابيده نماز ميخواند، اگر موقعي كه حمد يا تسبيحات ميخواند، شك كند كه سجده يا تشهد را به جا آورده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند؛ و اگر پيش از آن كه مشغول حمد يا تسبيحات شود، شك كند كه سجده يا تشهد را به جا آورده يا نه، بايد به جا آورد.
مسأله 1183- اگر شك كند كه يكي از ركنهاي نماز را به جا آورده يا نه، چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است نشده، بايد آن را به جا آورد، مثلاً اگر پيش از خواندن تشهد شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، بايد به جا آورد، و چنانچه بعد يادش بيايد كه آن ركن را به جا آورده بوده، چون ركن زياد شده نمازش باطل است.
مسأله 1184- اگر شك كند عملي را كه ركن نيست به جا آورده يا نه، چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است نشده، بايد آن را به جا آورد؛ مثلاً اگر پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه، بايد حمد را بخواند، و اگر بعد از انجام آن يادش بيايد كه آن را به جا آورده بوده، چون ركن زياد نشده نماز صحيح است.
مسأله 1185- اگر شك كند كه ركني را به جا آورده يا نه، چنانچه مشغول تشهد است اگر شك كند كه دو سجده را به جا آورده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند، و اگر يادش بيايد كه آن ركن را به جا نياورده، در صورتي كه مشغول ركن بعد نشده، بايد آن را به جا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است؛ مثلاً اگر پيش از ركوع ركعت بعد يادش بيايد كه دو سجده را به جا نياورده، بايد به جا آورد و اگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد، نمازش باطل است.
مسأله 1186- اگر شك كند عملي را كه ركن نيست به جا آورده يا نه، چنانچه مشغول كاري كه بعد از آن است شده، بايد به شك خود اعتنا نكند؛ مثلاً موقعي كه مشغول خواندن سوره است اگر شك كند كه حمد را خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند، و اگر بعد يادش بيايد كه آن را به جا نياورده، در صورتي كه مشغول ركن بعد نشده بايد به جا آورد، و اگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحيح است، بنابراين، اگر مثلاً در قنوت يادش بيايد كه حمد را نخوانده بايد بخواند، و اگر در ركوع يادش بيايد نماز او صحيح است.
مسأله 1187- اگر شك كند كه سلام نماز را گفته يا نه، يا شك كند درست گفته يا نه، چنانچه مشغول تعقيب نماز يا نماز ديگر شده، يا به واسطه انجام كاري كه نماز را به هم ميزند از حال نمازگزار بيرون رفته، بايد به شك خود اعتنا نكند، و اگر پيش از اينها شك كند بايد سلام را بگويد.