ركـوع
مسأله 1031- در هر ركعت بعد از قرائت بايد به اندازهاي خم شود كه بتواند دست را به زانو بگذارد، و اين عمل را ركوع ميگويند.
مسأله 1032- اگر به اندازه ركوع خم شود ولي دستها را به زانو نگذارد، اشكال ندارد.
مسأله 1033- هرگاه ركوع را به طور غير معمول به جا آورد ـ مثلاً به چپ يا راست خم شود ـ اگرچه دست هاي او به زانو برسد، صحيح نيست.
مسأله 1034- خم شدن بايد به قصد ركوع باشد، پس اگر به قصد كار ديگر ـ مثلاً براي كشتن جانور ـ خم شود، نميتواند آن را ركوع حساب كند، بلكه بايد بايستد و دوباره براي ركوع خم شود، و به واسطه اين عمل ركن زياد نشده و نماز باطل نميشود.
مسأله 1035- كسي كه دست يا زانوي او با دست و زانوي ديگران فرق دارد، مثلاً دستش خيلي بلند است كه اگر كميخم شود به زانو ميرسد، يا زانوي او پائين تر از مردم ديگر است كه بايد خيلي خم شود تا دستش به زانو برسد، بايد به اندازه معمول خم شود.
مسأله 1036- كسي كه نشسته ركوع ميكند، بايد به قدري خم شود كه صورتش مقابل زانوها برسد، و بهتر است به قدري خم شود كه صورت نزديك جاي سجده برسد.
مسأله1037- احتياط واجب آن است كه در ركوع، سه مرتبه -سُبحانَ اَلله- يا يك مرتبه -سُبحانَ رَبِّي العَظيمِ وَ بِحَمدِه- بگويد، ولي در تنگي وقت و در حال ناچاري گفتن يك مرتبه -سُبحانَ اَلله- كافي است.
مسأله 1038- ذكر ركوع بايد دنبال هم و به عربي صحيح گفته شود، و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه بلكه بيشتر بگويند.
مسأله 1039- در ركوع بايد به مقدار ذكر واجب بدن آرام باشد، و در ذكر مستحب هم اگر آن را به قصد ذكري كه براي ركوع دستور دادهاند بگويد، بنابر احتياط واجب آرام بودن بدن لازم است.
مسأله 1040- اگر موقعي كه ذكر واجب ركوع را ميگويد، بي اختيار به قدري حركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج شود، بايد بعد از آرام گرفتنِ بدن دوباره ذكر را بگويد؛ ولي اگر كميحركت كند كه از حال آرام بودن بدن خارج نشود، يا انگشتان را حركت دهد اشكال ندارد.
مسأله 1041- اگر پيش از آن كه به مقدار ركوع خم شود و بدن آرام گيرد عمداً ذكر ركوع را بگويد، نمازش باطل است.
مسأله 1042- اگر پيش از تمام شدن ذكر واجب عمداً سر از ركوع بردارد، نمازش باطل است؛ و اگر سهواً سر بردارد، چنانچه پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود، يادش بيايد كه ذكر ركوع را تمام نكرده، بايد در حال آرامي بدن دوباره ذكر را بگويد، و اگر بعد از آن كه از حال ركوع خارج شد يادش بيايد، نماز او صحيح است.
مسأله 1043- اگر نتواند به مقدار ذكر در ركوع بماند، احتياط واجب آن است كه بقيه آن را در حال برخاستن بگويد.
مسأله 1044- اگر به واسطه مرض و مانند آن در ركوع آرام نگيرد، نماز صحيح است؛ ولي بايد پيش از آن كه از حال ركوع خارج شود ذكر واجب ـ يعني، -سُبْحانَ رَبِّي الْعَظيمِ وَ بِحَمْدِه- يا سه مرتبه -سُبْحانَ الله- ـ را بگويد.
مسأله 1045- هرگاه نتواند به اندازه ركوع خم شود، بايد به چيزي تكيه دهد و ركوع كند، و اگر موقعي هم كه تكيه داده، نتواند به طور معمول ركوع كند، بايد به هراندازه ميتواند خم شود، و اگر هيچ نتواند خم شود، بايد موقع ركوع بنشيند و نشسته ركوع كند، و احتياط مستحب آن است كه نماز ديگري هم بخواند و براي ركوع آن با سر اشاره نمايد.
مسأله 1046- كسي كه ميتواند ايستاده نماز بخواند، اگر در حال ايستاده يا نشسته نتواند ركوع كند، بايد ايستاده نماز بخواند و براي ركوع با سر اشاره كند، و اگر نتواند اشاره كند، بايد به نيت ركوع چشمها را هم بگذارد و ذكر آن را بگويد، و به نيت برخاستن از ركوع چشم ها را باز كند، و اگر از اين هم عاجز است، بايد در قلب نيت ركوع كند و ذكر آن را بگويد.
مسأله 1047- كسي كه نميتواند ايستاده يا نشسته ركوع كند، و براي ركوع فقط ميتواند در حالي كه نشسته است كمي خم شود، يا در حالي كه ايستاده است با سر اشاره كند، بايد ايستاده نماز بخواند و براي ركوع با سر اشاره نمايد، و احتياط مستحب آن است كه نماز ديگري هم بخواند و موقع ركوع آن بنشيند و هر قدر ميتواند براي ركوع خم شود.
مسأله 1048- اگر بعد از رسيدن به حد ركوع و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دو مرتبه به اندازه ركوع خم شود، يا بعد از آن كه به اندازه ركوع خم شد و بدنش آرام گرفت، به قدري خم شود كه از اندازه ركوع بگذرد و دوباره به ركوع برگردد، چون ركوع زياد شده نمازش باطل است.
مسأله 1049- بعد از تمام شدن ذكر ركوع، بايد راست بايستد و بعد از آن كه بدن آرام گرفت به سجده رود، و اگر عمداً پيش از ايستادن، يا پيش از آرام گرفتن بدن به سجده رود، نمازش باطل است.
مسأله 1050- اگر ركوع را فراموش كند، و پيش از آن كه به سجده برسد يادش بيايد، بايد بايستد بعد به ركوع رود، و چنانچه به حالت خميدگي به ركوع برگردد، نمازش باطل است.
مسأله 1051- اگر بعد از آن كه پيشاني به زمين رسيد يادش بيايد كه ركوع نكرده، نمازش باطل است.
مسأله 1052- مستحب است پيش از رفتن به ركوع در حالي كه راست ايستاده تكبير بگويد، و در ركوع زانوها را به عقب دهد، و پشت را صاف نگه دارد، و گردن را بكشد و مساوي پشت نگه دارد، و بين دو قدم را نگاه كند، و پيش از ذكر يا بعد از آن صلوات بفرستد، ولي آن را به نيت ذكر ركوع نگويد و بعد از آن كه از ركوع برخاست و راست ايستاد در حال آرامي بدن بگويد: -سَمِعَ الله لِمَنْ حَمِدَه-.
مسأله 1053- مستحب است در ركوع زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند، و زانوها را به عقب ندهند.